สมาน ทองสุโชติ
(พ.ศ. ๒๔๖๒-๒๕๒๓)
นายสมาน ทองสุโชติ เกิดเมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๒ ตรงกับวันพุธขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๑๑ ปีมะแม ที่อำเภอบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร บิดาชื่อ แต้ม มารดา ชื่อ คล้าย มารดาถึงแก่กรรมตั้งแต่นายสมานอายุได้ ๗ ปี และบิดาก็ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุนับแต่นั้น นายสมานจึงได้เข้าไปอยู่ในบ้านของเจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (ปลื้ม สุจริตกุล) และเติบโตในบ้านนี้ตลอดมา
ในบ้านของเจ้าพระยาสุธรรมมนตรี มีครูสอนดนตรีไทย ชื่อนายหรั่ง พุ่มทองสุก มีฝีมือมาก นายสมานได้เริ่มเรียนดนตรีกับครูหรั่ง จนสามารถเล่นเครื่องดนตรีได้รอบวง เป็นคนมีความจำดีเป็นเลิศ จึงแม่นเพลงมาก ได้ตระเวนเล่นดนตรีไปตามสถานที่ต่าง ๆ ต่อมาได้เล่นดนตรีประจำวงปี่พาทย์บางบัวทอง ของ คุณประสาท สุขุม ท่านเคยต่อเพลงจากบ้านท่านจางวางทั่ว พาทยโกศล และเคยตีฆ้องประจำวงดุริยะประณีต
เมื่อเข้ารับราชการอยู่ที่กรมประชาสัมพันธ์แล้ว ได้แต่งเพลงใหม่ขึ้นหลายเพลง ได้แก่ มอญขว้างดาบเถา นาคนิมิตรเถา (แม่งู) ผลงานเพลงชิ้นสำคัญที่ถือเป็นงานชิ้นเอก คือ เพลงทางเดี่ยวจะเข้เพลงสุดสงวน นกขมิ้น และสุรินทราหู ได้รับราชการอยู่ที่กรมประชาสัมพันธ์นาน ๓๐ ปี ลูกศิษย์ทางดนตรีไทยของท่านมีหลายคน เช่น สุรเดช กิ่มเปี่ยม จ.ส.อ.สุรินทร์ สงค์ทอง จ.ส.อ.ทองสุก กลั่นรอด และกิตติพงษ์ มีป้อม เป็นต้น
นายสมาน ทองสุโชติ มีภรรยาคนแรก ชื่อ ต่วน มีลูกชาย ๑ คน และได้ภรรยาอีกคน ชื่อ สำราญ มีลูกชาย ๒ คน ลูกสาว ๓ คน ในบั้นปลายของชีวิตก่อนเกษียณอายุ ๒๒ วัน ท่านได้ป่วยเป็นโรคหัวใจผสมไตวาย และถึงแก่กรรมที่โรงพยาบาลธนบุรี กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๓ รวมอายุได้ ๖๑ ปี
วชิราภรณ์ วรรณดี
(เรียบเรียงจาก บทความ “สยามสังคีต” ของนายแพทย์พูนพิศ อมาตยกุล สยามรัฐรายวัน ฉบับวันที่ ๑๑ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๒๓ หน้า ๙)
ที่มา : นามานุกรมศิลปินเพลงไทย ในรอบ ๒๐๐ ปี แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยพูนพิศ อมาตยกุล, หัวหน้าโครงการ ; ผู้ร่วมโครงการ, พิชิต ชัยเสรี …[และคนอื่น ๆ]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๒๖.
