หลวงคนธรรพวาที (จ่าง จิตตเสวี)
(พ.ศ. ๒๔๑๑-ไม่ทราบปีที่ถึงแก่กรรม)
หลวงคนธรรพวาที (จ่าง จิตตเสวี) เกิดในสมัยรัชกาลที่ ๕ เมื่อวันพุธแรม ๑๒ ค่ำ เดือน ๕ ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๑๑ บิดามีนามว่า ทับ มารดามีนามว่า นิ่ม บ้านอยู่คลองบางพรม กรุงเทพฯ ถวายตัวเป็นมหาดเล็กในรัชกาลที่ ๖ แต่ครั้งยังดำรงพระยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เมื่อวันที่ ๗ ธันวาคม ๒๔๔๘ อยู่ต่อมาจนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น ขุนคนธรรพวาที เมื่อวันที่ ๓๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ และเลื่อนเป็นหลวง ในราชทินนามเดิม เมื่อวันที่ ๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๔
หลวงคนธรรพวาที แต่งงานครั้งแรกกับนางเทียบ มีบุตรชื่อ เจียม เป็นนายทหาร และบุตรอีก ๓ คน คือ นายจิตร (พระยาภูมีเสวิน) นายเทียม และคนเล็กชื่อ จง ได้เป็นที่ ขุนสนิทบรรเลงการ
ต่อมาได้ภรรยาอีกคนหนึ่งชื่อ ช้อย มีบุตรชาย ๑ คน ชื่อเจตน์ หลวงคนธรรพวาทีเล่นเครื่องดนตรีได้หลายชนิด มีฝีมือดีพอสมควรแต่ไม่ถึงกับเด่นมาก
พูนพิศ อมาตยกุล
(เรียบเรียงจาก เอกสารทะเบียนประวัติ กรมมหรสพสำนักพระราชวัง, คำบอกเล่าของอาจารย์มนตรี ตราโมท)
ที่มา : นามานุกรมศิลปินเพลงไทย ในรอบ ๒๐๐ ปี แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยพูนพิศ อมาตยกุล, หัวหน้าโครงการ ; ผู้ร่วมโครงการ, พิชิต ชัยเสรี …[และคนอื่น ๆ]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๒๖.
