สุดา (เชื่อม) เขียววิจิตร
(พ.ศ. ๒๔๕๙-๒๕๔๐)
นางสุดา เขียววิจิตร เป็นนักร้องและครูสอนขับร้องประจำกองการสังคีต กรมศิลปากร เกิดที่ตำบลบ้านบุ เขตนางเลิ้ง กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๙ เป็นบุตรีคนที่ ๒ ของนายศุข และนางแถม ดุริยประณีต มีนามเดิมว่า เชื่อม เป็นน้องของครูโชติ ครูชื้น และครูชั้น ดุริยประณีต และเป็นพี่ของครูแช่มช้อย ครูสุดจิตต์ และนายสืบสุด ดุริยประณีต
เมื่อเยาว์วัยได้ไปอยู่ในวังหลวง ในพระอุปถัมภ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าประดิษฐาสารี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้วทูลลาออกมาอยู่กับบิดามารดา ซึ่งย้ายมาอยู่ ณ บ้านหลังวัดสังเวชวิศยาราม บางลำพู ได้เริ่มเรียนขับร้องเพลงจากมารดาและเรียนดนตรีจากบิดา จนสามารถขับร้องตีระนาด และฆ้องได้ดี
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๑ อายุได้ ๑๒ ปี เข้าทำงานอยู่ในวงมโหรีหญิง สังกัดกรมปี่พาทย์และโขนหลวง ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รับพระราชทานเงินเดือนขั้นต้น เดือนละ ๑๒ บาท ได้เป็นศิษย์เรียนขับร้องจาก พระยาเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน) หม่อมจันทร์ (นางนิมิตรราชฐาน) เรียนเพลงโขน ละคร จากคุณหญิงเทศ นัฏกานุรักษ์ ฯลฯ จนสามารถขับร้องเพลงประกอบโขนได้ทุกประเภท รวมทั้งเพลงตับเพลงเถาด้วย เมื่อกรมหรสพถูกยุบไป ก็ได้ย้ายมาอยู่กองการสังคีต กรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการ ในตำแหน่งศิลปินจัตวา ได้เป็นศิลปินตรีเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ เป็นศิลปินโท พ.ศ. ๒๕๑๑ และออกจากราชการด้วยเหตุเกษียณอายุเมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๐
ความสามารถในการขับร้องเป็นที่ยกย่องว่า เสียงดังฟังชัด เป็นผู้ทรงความรู้ความสามารถในกระบวนเพลงละครทุกประเภทอย่างหาตัวจับยาก จำเพลงแม่นยำและที่สำคัญ คือ ได้เพลงมากและเป็นผู้สอนนักร้องหญิงชายในกองการสังคีตมาหลายรุ่นหลายสมัย มีความรู้ในเรื่องเพลงยาก ๆ เช่น ร่ายแบบต่าง ๆ เพลงโอ้แบบต่าง ๆ เพลงลงสรงแบบต่าง ๆ ฯลฯ ศิษย์ที่สอนไว้เช่น พัฒนี พร้อมสมบัติ ลอย รัตนทัศนีย์ ดวงเนตร ดุริยพันธุ์ กัญญา โรหิตาจล มัณฑนา เพิ่มสิน สมชาย ทับพร แจ้ง คล้ายสีทอง และบุตรี คือ สีนวล เขียววิจิตร เป็นต้น
เคยบันทึกเสียงลงแผ่นเสียงหลายครั้ง มีทั้งเพลงสองชั้นต่าง ๆ กับห้างกมลสุโกศล อาทิ เพลงชมตลาด บันทึกร่วมกับวงมโหรีดุริยประณีต เช่น เพลงจีนเก็บบุปผา และแผ่นเสียงเสภาเรื่องกากี ร่วมกับครูเหนี่ยว ดุริยพันธุ์ (น้อยเขย) เป็นต้น
ด้านชีวิตครอบครัว แต่งงานกับนายฤกษ์ เขียววิจิตร มีบุตรชายเป็นนักดนตรีตีเครื่องหนังและปี่พาทย์ คือ มนูและมนัส มีบุตรีเป็นนักร้อง ๒ คน คือ สีนวล และจำรัส
ครูสุดา เป็นคนกลัวเครื่องบินและเมาเรือบิน เคยไปเผยแพร่วัฒนธรรมไทยในต่างประเทศครั้งหนึ่งแล้วมีอาการกลัวเครื่องบินมาก ทุกครั้งที่ถูกส่งไปราชการต่างประเทศจะต้องขอแลกหน้าที่ให้คนอื่นไปแทน โดยอ้างว่า ขึ้นเครื่องบินแล้วกลัวมากจนหัวใจจะวาย
พูนพิศ อมาตยกุล
(เรียบเรียงจาก คำให้สัมภาษณ์ของ นางสุดา เขียววิจิตร)
ที่มา : นามานุกรมศิลปินเพลงไทย ในรอบ ๒๐๐ ปี แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยพูนพิศ อมาตยกุล, หัวหน้าโครงการ ; ผู้ร่วมโครงการ, พิชิต ชัยเสรี …[และคนอื่น ๆ]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๒๖.
